Progetto
Made in Arbëria
Një propozim strategjik për fshatrat e Italisë, kulturës dhe brezave të rinj
“Made in Arbëria” është një projekt i lindur me një vizion të qartë: të përmirësojë identitetin, kulturën dhe trashëgiminë e komuniteteve arbëreshe të shpërndara nëpër fshatrat e Italisë jugore, duke aktivizuar njëkohësisht procese konkrete të zhvillimit lokal, përfshirjes së të rinjve dhe rigjenerimit territorial. Në zemër të këtij projekti është një besim i fortë: territoret e brendshme nuk janë kufij që duhen mbrojtur, por burime që duhen aktivizuar. Fshatrat arbëreshe – mbrojtës të një kulture të lashtë dhe të gjallë – përfaqësojnë një laborator ideal për të eksperimentuar me modele të reja të rritjes së qëndrueshme, të afta të kombinojnë traditën dhe inovacionin.
Kush janë Arbëreshët: një komunitet i gjallë dhe me rrënjë të thella
Komunitetet arbëreshe janë rezultat i migrimeve historike që datojnë që nga shekujt XV-XVIII, kur popullatat me origjinë shqiptare u vendosën në Itali për t’i shpëtuar përparimit osman. Këto komunitete janë vendosur në rajone të ndryshme – Kalabria, Molise, Siçili, Bazilikata, Kampania, Puglia dhe Abruco – gjatë shekujve duke ruajtur gjuhën e tyre, ritet fetare bizantine dhe një kulturë të veçantë, që sot konsiderohet pjesë integrale e trashëgimisë kulturore të Italisë.
Aktualisht, ka 54 komuna të njohura zyrtarisht si Arbëreshë, të vendosura kryesisht në zona rurale të brendshme, shpesh larg qendrave kryesore urbane. Përveç kësaj, ka shumë njerëz me origjinë arbëreshe, të vlerësuar në mbi 100,000-200,000 qytetarë në Itali, me një diasporë të madhe ndërkombëtare të pranishme në Evropë, Amerikën e Veriut dhe të Jugut dhe Australi.
Megjithatë, si shumë fshatra italiane, këto komunitete kërcënohen nga shpopullimi, plakja demografike dhe mungesa e shërbimeve dhe mundësive për të rinjtë. Mbijetesa e tyre kulturore sot varet nga aftësia e tyre për t’u transformuar në vende tërheqëse dhe dinamike, të afta të gjenerojnë vlerë për banorët e tyre.
100-200k
54+
Bashkitë e njohura arbëreshe
7+
Rajonet italiane të përfshira
La nostra piattaforma è progettata per servire come un canale unico che collega la comunità Arbëreshë e coloro che sono interessati al suo ricco patrimonio. Fornendo uno spazio inclusivo per condividere e promuovere contenuti culturali, storici e contemporanei, supportando le imprese locali attraverso l'eCommerce. Offrendo una vasta gamma di categorie, la piattaforma mira a preservare la cultura Arbëreshë, sostenere le imprese locali, attrarre il turismo e facilitare la vendita di prodotti autentici.
Zëri i të rinjve
Të dhënat që dalin nga hulumtimi i fundit "Qëndro, Ik, Kthehu" (Tecnè, 2025) janë elokuente dhe kanë të bëjnë drejtpërdrejt me territoret arbëreshe:
identifikon mungesën e punës si shkakun kryesor të largimit
do të mbetej nëse do të kishte më shumë mundësi profesionale dhe trajnimi
njeh në fshatin e saj një ndjenjë të fortë komuniteti dhe identiteti
Këto të dhëna konfirmojnë urgjencën e veprimit: ka një brez që nuk dëshiron të largohet, por sot nuk mund të qëndrojë. “Made in Arbëria” synon të krijojë një urë lidhëse për këtë boshllëk, duke ofruar një platformë që u rikthen kuptimin, perspektivën dhe një të ardhme këtyre vendeve.
Projekti Made in Arbëria
Made in Arbëria është një platformë dixhitale, kulturore dhe produktive që synon të bashkojë shpirtrat e larmishëm të komuniteteve arbëreshe, në Itali dhe në mbarë botën, në një ekosistem gjithëpërfshirës dhe inovativ.
Të promovohet turizmi kulturor në fshatrat arbëreshe, duke u përqendruar në përvoja autentike që lidhen me gjuhën, muzikën, ritet fetare dhe gastronominë.
Krijimi i mundësive të punësimit në fushat e kreativitetit, marketingut dixhital, kulturës dhe inovacionit social.
Ndërtimi i një markë të dallueshme "Made in Arbëria" që shfaq veçantinë e këtij identiteti dhe e bën atë një burim ekonomik dhe reputacioni për të gjithë vendin.
Pse funksionon
- Kombinon inovacionin dixhital dhe traditën lokale, duke iu përgjigjur trendeve të reja në turizëm dhe kërkesën kulturore.
- Nxit pjesëmarrjen ndërgjeneracionale dhe të komunitetit duke krijuar rrjete me të rinj, të moshuar, institucione dhe shoqata.
- U përgjigjet objektivave evropiane në lidhje me kohezionin, përfshirjen, zhvillimin e qëndrueshëm dhe qëndrueshmërinë territoriale.
- Forcon dialogun midis Italisë dhe diasporës shqiptare, duke ndërtuar ura kulturore dhe bashkëpunime transnacionale.
Fshatrat arbëreshe, falë pasurisë së tyre kulturore dhe dimensionit të tyre njerëzor, mund të bëhen laboratorë të vërtetë pilot për:
Bashkëpunim Rural
Krijimi i rrjeteve të bashkëpunimit rural dhe punës dixhitale.
Zinxhirët e Prodhimit
Rinisja e zinxhirëve të prodhimit vendas.
Politikat për të Rinjtë
Eksperimentimi me universitete të decentralizuara dhe programe trajnimi territorial.
Universitetet e Decentralizuara
Eksperimentimi me universitete të decentralizuara dhe programe trajnimi territorial.
Një projekt për Italinë, Evropën dhe më gjerë
“Made in Arbëria” është, shkurt, një projekt rigjenerimi kulturor, ekonomik dhe shoqëror. Është një propozim konkret për ndërtimin e një Italie më të ekuilibruar, një Itali që nuk i lë pas rajonet e saj më të brishta, por i njeh ato si vende strategjike të inovacionit dhe identitetit. Është një përgjigje e mundshme për një pyetje të vërtetë: si mund t’i mbajmë të rinjtë në fshatra, duke vlerësuar historinë e tyre dhe duke u ofruar atyre një të ardhme të denjë?
Per realizzare questo percorso è essenziale un patto istituzionale ampio, che coinvolga Parlamento, Ministeri, Regioni, enti locali e Unione Europea. Made in Arbëria è pronto a mettersi a servizio di questa visione.
Gjeografia e përhapur e Arbërisë
Qëllimi i “Made in Arbëria” është të promovojë produktet dhe markat me origjinë kulturore shqiptare, kudo që prodhohen, duke ruajtur dhe ringjallur trashëgiminë e përbashkët shqipfolëse. Emri u zgjodh posaçërisht për të simbolizuar unitetin kulturor të shqiptarëve përtej kufijve të caktuar gjeografikë.
Arbëria i referohet një koncepti historiko-kulturor që përfshin të gjitha komunitetet shqiptare (brenda dhe jashtë Shqipërisë). Ai fillon me komunitetet arbëreshe në Itali dhe shtrihet në komunitete të tjera në Ballkan, si dhe në Argjentinë, Lindjen e Mesme, Ukrainë dhe më gjerë.
Trupi promovues: Obiettivo Remain
Projekti promovohet nga ndërmarrja sociale Obiettivo Remain – Rrugët Ekonomike në Italinë Jugore dhe Zonat e Brendshme – e cila synon të ndërpresë flukset e punës që do të devijohen në zonat e margjinalizuara të vendit, duke nxitur profesione të reja me teknologji të lartë dhe duke përdorur mjete inovative për të rritur trashëgiminë e pasur kulturore të territoreve ku vepron.
Obiettivo Remain është regjistruar në RUNTS – Regjistrin Kombëtar për Sektorin e Tretë. Made in Arbëria është fryt i dashurisë për gjuhën dhe trashëgimisë së paçmuar arbëreshe që frymëzon anëtarët e Obiettivo Remain, njerëz me prejardhje të larmishme profesionale, të bashkuar nga dëshira për të sjellë në jetë një projekt rigjenerimi kulturor, ekonomik dhe shoqëror.
Kush jemi ne
Një punonjëse kulturore, aktiviste dhe ish-diplomate shqiptare në Itali, ajo është një nga zërat më të njohur të komunitetit italo-shqiptar. E lindur në Shqipëri dhe e rritur në Itali, ajo fitoi përvojë të gjerë në shoqatat sociale dhe kulturore në Torino.
Gjatë gjashtë viteve të saj në Ambasadën Shqiptare në Romë, ajo promovoi dhe menaxhoi projekte kulturore dhe ishte veçanërisht përgjegjëse për marrëdhëniet me komunitetet shqiptare dhe arbëreshe. Më vonë ajo nisi një lëvizje bazë për të siguruar një marrëveshje pensionesh midis Italisë dhe Shqipërisë. Kjo lëvizje arriti në nivelet më të larta të institucioneve italiane, duke i çuar të dy vendet të nënshkruanin një marrëveshje që njihte të drejtat e sigurimeve shoqërore të atyre që kanë punuar në të dy vendet.
Geri Ballo është angazhuar për promovimin e trashëgimisë gjuhësore dhe kulturore të komuniteteve arbëreshe për më shumë se dhjetë vjet. Ajo është qytetare nderi e Lungro (Ungra) dhe tani është arbëreshë me birësim. Nga kjo përvojë, lindi ideja për një projekt kulturor dhe social, që synonte mbështetjen e ekonomive lokale të komunave arbëreshe, duke ndërtuar ura me botën italo-shqiptare në rajone të tjera të Italisë dhe botës.
Ai ka mbajtur role të shumta institucionale, duke fituar përvojë të fortë në legjislacion, politika sociale dhe të punës, si dhe në ligjin e buxhetit. Ai ka bashkëpunuar me grupe parlamentare italiane dhe evropiane, duke shërbyer në komisione të ndryshme: Buxheti, Financat dhe Çështjet Sociale. Në Presidencën e Këshillit të Ministrave, ai shërbeu si Kryetar i Sekretariatit Teknik të Nënsekretarit për Politikën Ekonomike dhe Sociale.
Si ekspert në Sektorin e Tretë dhe bashkëpunimin ndërkombëtar, ai ka udhëhequr projekte në Irak, Siri, Shqipëri dhe Sri Lanka, duke adresuar krizat humanitare, emergjencat mjedisore dhe proceset e zhvillimit të qëndrueshëm, si dhe duke koordinuar përpjekjet e rindërtimit pas tërmetit.
Si bir i një fshati të vendosur në zonat malore midis rajoneve Marche dhe Umbria, ai është i njohur nga afër me proceset e shpopullimit dhe margjinalizimit. Objektivi i tij qendror është zhvillimi i politikave gjithëpërfshirëse, të qëndrueshme dhe me rrënjë lokale, me një vizion të orientuar drejt vazhdimësisë dhe forcimit të komuniteteve lokale. Ai operon me një perspektivë globale të aftë për të vlerësuar specifikat lokale, duke promovuar zgjidhje që lidhin territoret, institucionet dhe proceset ndërkombëtare.
Value Provider Group, një grup që bashkon kompanitë kryesore në fushat e BPO-së, trajnimit, konsulencës dhe mbrojtjes së të dhënave, është një nga themeluesit e Made in Arbëria. Përmes njësive të saj të biznesit, ajo ofron një qasje të integruar ndaj rritjes së biznesit, dixhitalizimit dhe inovacionit:
CommerceyPMableMoonRecruitProfessionalsBotMedicsCareePrivacy
Projekti Made in Arbëria lindi gjithashtu falë vizionit dhe angazhimit të bashkëthemeluesve të Value Provider, Eldisa Cirogu, Bruno Paci dhe Josiana Fullani, të cilat marrin pjesë aktive në vlerësimin dhe promovimin e kulturës arbëreshe përmes përsosmërisë dhe bashkëpunimit.
Volare është një shoqatë e lindur nga ideja se ndryshimi merr formë në komunitetet, marrëdhëniet dhe proceset konkrete të komunitetit lokal. Qasja e saj kombinon rrënjët lokale me një vizion të gjerë, dëgjim, pjesëmarrje, marrëdhënie ushqyese dhe aftësinë për të transformuar nevojat në veprime dhe propozime.
Gjatë viteve, ajo ka promovuar dhe mbështetur fushata të lindura nga përvojat e jetës reale të individëve dhe komuniteteve, të tilla si Au Pairs dhe Training Income. Një shembull veçanërisht domethënës është "Le të bëjmë një marrëveshje", një iniciativë që kontribuoi ndjeshëm në krijimin e Konventës Itali-Shqipëri për njohjen e kontributeve të pensioneve, tani më në fund një realitet pas viteve të punës dhe negociatave.
Për Volare, territori nuk është një kufi, por një pikënisje. Ajo që ndodh aty pranë i flet botës dhe çdo komunitet mund të bëhet një gjenerator ndryshimi nëse ka një zë, mjete dhe mundësi për të bërë një ndikim. "Volare" do të thotë pikërisht këtë: të mbash shikimin lart pa humbur kontaktin me realitetin e njerëzve dhe vendeve.
Bëhu pjesë e rrjetit tonë
“Made in Arbëria” është gati t’i shërbejë një vizioni të përbashkët. Një pakt i gjerë institucional që përfshin Parlamentin, Ministritë, Rajonet, autoritetet lokale dhe Bashkimin Evropian për të forcuar identitetin, kulturën dhe trashëgiminë e komuniteteve arbëreshe, duke krijuar mundësi konkrete për brezat e rinj.
“Made in Arbëria” è un’iniziativa che mira a promuovere i prodotti e i marchi di origine culturale albanese, ovunque essi vengano realizzati, preservando e ravvivando il patrimonio comune albanese. Il nome del marchio è stato scelto appositamente per simboleggiare l’unità culturale degli albanesi al di là dei confini statali. Il presente documento intende chiarire in modo inequivocabile che “Made in Arbëria” non si riferisce ad alcun territorio ufficiale attuale, bensì a un concetto storico-culturale che comprende tutte le regioni e le comunità albanesi (all’interno e all’esterno dell’Albania). Di seguito presenteremo la base storica e culturale del termine “Arbëria”, nonché la visione del progetto “Made in Arbëria”, al fine di dimostrare che questo marchio non è geografico nel senso legale del termine, ma un marchio identitario dal carattere distintivo.
